Crvenim tačkama su označeni pokreti makedonske vojske. Zelenim tačkama označeni su pokreti rimske vojske. Jačim tačkama označeni su pokreti glavnina dve vojske, a slabijim tačkama pokreti Scipiona Nasike Korkula i Milona oko Olimpa
Bitka kod Pidne odigrala se 22. juna 168. pre Hrista između rimske vojske pod komandom Lucija Emilija Paula Makedonca na jednoj strani i makedonske vojske pod komandom kralja Perseja na drugoj strani. Rimskom pobedom u bici kod Pidne okončan je Treći makedonski rat. Nakon makedonskoga poraza Rimljani su ukinuli kraljevinu Makedoniju zamenivši je sa četiri klijentske državice.
Uvod[]
Treći makedonski rat između Rimske Republike i Makedonije počeo je 171. pre Hrista. Persej je te godine pobedio u manjoj konjičkoj bici kod Kalinika. Rimljani su tokom 169. pre Hrista najpre pobedili u nizu manjih bitaka, ali krajem godine situacija se izmenila i Persej je pobeđivao rimsku vojsku povrativši većinu izgubljenih teritorija, uključujući i značajan verski centar Dion. Nakon toga Persej se učvrstio na neosvojivom položaju u podnožju planine Olimp na reci Elpej u severozapadnoj Grčkoj.[1] Tokom 168. pre Hrista komandu nad rimskom vojskom preuzeo je Lucije Emilije Paul Makedonac, koji je te godine bio imenovan za konzula. Emilije Paul je našao način kako da satera Perseja sa njegovoga dobro odabranoga položaja. Poslao je prema obali manju vojsku od 8.300 vojnika pod komandom Publija Kornelija Scipiona Nasike Korkula,[2] a cilj je bio Persej pomisli da se protiv njega sprema manevar obuhvatanja sa morske strane. Međutim Scipion Nasika je svoju vojsku poveo južno i preko planina zapadno od rimske i makedonske vojske. Došli su do Pitija, a onda su okrenuli severoistočno, sa ciljem da napadnu makedonsku vojsku odostraga.[3]
Pred bitku[]
Jedan rimski dezerter je došao do makedonskoga logora sa vestima o rimskoj vojsci, koja namerava da napadne zaobilazeći Olimp sa zapada.[4] Persej je onda poslao Milona sa 12.000 vojnika i zadatkom da zauzme planinske prelaze i spreči napredovanje Scipiona Nasike.[5] Došlo je do sukoba dve vojske na planinskim prevojima, a Milonova vojska je nakon sukoba pobegla u rasulu prema glavnom makedonskom logoru.[6] Nakon toga Persej je sa svojom vojskom krenuo prema severu, gde se ulogorio kraj Katerinija, sela južno od Pidne. To mesto bilo je u prilično ravno i pogodno za razvoj makedonske falange.[7] Scipionova vojska se nakon pobede vratila do svoje glavnine, a Persej se pripremio za napad rimske vojske sa juga. Rimska vojska krenula je prema Perseju, koji se nalazio na severnoj strani reke Eson. Kada su došli blizu makedonske vojske našli su je u razvijenom borbenom poretku. Umesto da započne bitku Emilije Paul odlučio je da odmori vojsku od marša, da uspostavi logor[8] i da prenoće na zapadnim podnožjima planine Olokrus. Noć pred bitku 21. juna 168. pre Hrista došlo je do pomračenja meseca, što je u makedonskoj vojsci bilo protumačeno kao veoma loš predznak.
Brojni sastav i početni raspored snaga[]
Rimska vojska je imala 29.000 vojnika, a od toga je bilo 24.500 pešaka i 3.500 konjanika. Makedonska vojska je brojala 44.000 vojnika, a od toga je 21.000 vojnika bila u sastavu makedonske falange. Makedonska vojska imala je oko 4.000 konjanika.[9] Rimskom vojskom komandovao je konzul Lucije Emilije Paul Makedonac, a makedonskom vojskom komandovao je makedonski kralj Persej. Rimljani su u sredinu svoga bojnoga poretka rasporedili dve legije, a savezničku latinsku, italijansku i grčku pešadiju rasporedili su sa strane. Konjicu su rasporedili na krilima, a rimsko desno krilo bilo je ojačano i sa 22 slona. U središtu makedonske linije nalazila se makedonska falanga, a elitna jedinica pešadije ( agema ) od 3.000 vojnika bila je raspoređena na levom kraju falange. Laki peltasti, najamnici i tračka pešadija štitile su oba krila falange. Makedonska konjica se po svoj prilici nalazila na krilima. Persej se nalazio na desnoj strani, gde je lično komandovao teškom konjicom.
Bitka[]
Bitka je počela popodne 22. juna 168. pre Hrista. Rimske legije napale su makedonsku falangu, ali nisu mogli da se probiju. Bili su nemoćni pred nastupom makedonske falange sa isturenim dugim kopljima. Neuspešno su pokušavali da sklone duga koplja, da ih potisnu štitovima ili da ih obuhvate.[10] Nisu mogli da se probiju kroz gusto šiblje makedonskih kopalja, a kada je prva rimska linija bila isečena onda su počeli da se u poretku povlače.[11] Kako je makedonska falanga napredovala za njima naišla je na neravniji teren, pa je borbena linija na mestima gubila svoju koheziju.[12] Lucije Emilije Paul Makedonac je onda naredio svojim kohortama, da razbijeni na manje jedinice napadnu mesta gde su se stvorile omanje praznine u falangi.[13] Rimska vojska je onda počela da se ubacuje u omanje praznine i falangi i na tim mestima napadali su i sekli postranično vojsku unutar falange.[14] Oklop naime nije štitio vojsku unutar falange od postraničnih udaraca. Došlo je do bitke izbliza u kojoj su vojnici unutar falange bili nemoćni pred rimskim kratkim mačevima i velikim štitovima.[15] Falanga je postala nemoćna, raspala se i dala se u beg. Na poprištu bitke ostalo je 3.000 biranih vojnika ageme, koji su se borili u poretku sve dok nisu bili isečeni.[16] Prema Plutarhu poginulo je 25.000 makedonskih vojnika.[17]
Alternativni prikaz[]
Prema Frontiniju makedonska falanga nije izgubila koheziju dok je ganjala rimsku vojsku.[18] Pošto Emilije Paul na taj način nije uspeo da razbije koheziju makedonske falange naredio je konjanicima da sa podignutim štitovima jašu paralelno sa frontalnom linijom falange.[19] Štitovima je na taj način uspeo da prelomi vrhove dugih kopalja, pa su Makedonci ostali bez kopalja i morali su da beže.
Posledice[]
Persej je pobegao, ali kasnije se predao Emiliju Paulu. Kraljevina Makedonija je ukinuta i razbijena na četiri republike. Često se bitka opisuje kao pobeda fleksibilnosti rimske legije u odnosu na nefleksibilnost falange. Ipak neki poraz pripisuju Perseju i konjanicima pratiocima, koji se nisu angažovali za vreme bitke. Bitka kod Pidne bila je jedina bitka u kojoj je rimska legija uspela da razbije falangu u frontalnom sudaru. Bitka kod Pidne označila je kraj makedonske nezavisnosti.
Literatura[]
- Plutarh Emilije Paul
- Tit Livije
- Polibije,Istorije
- P.S.Derrow, “Rome, the fall of Macedon and the sack of Corinth”,in The Cambr. Ancient History (Cambr. Univ. Press, 1989), vol.8, ISBN 0 521 23448 4
Reference[]
- ↑ Plutarh Emilije 13
- ↑ Plutarh Emilije 15
- ↑ Plutarh Emilije 15
- ↑ Plutarh Emilije 16
- ↑ Plutarh Emilije 16
- ↑ Plutarh Emilije 16
- ↑ Plutarh Emilije 16
- ↑ Plutarh Emilije 17
- ↑ Plutarh Emilije 13
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Plutarh Emilije 21
- ↑ Plutarh Emilije 20
- ↑ Frontinus, Stratagems, II.iii.20
- ↑ Frontinus, Stratagems, II.iii.20
Napomena:
Ovaj članak može da se prenese ili preradi samo ako se označi da je prenešen ili prerađen sa Istorijske enciklopedije i da je autor Verlor.
Članak je prebačen na
[Srpsku enciklopediju]